11 wetenschappelijk onderbouwde interventies bij dementie

Ontmoetingscentra richten zich op mantelzorgers en mensen met een lichte tot matige ernstige vorm van dementie. Een klein vast team van professionals en vrijwilligers biedt tijdig begeleiding en ondersteuning bij het omgaan met de gevolgen van dementie op een laagdrempelige, sociaal geïntegreerde plek in de wijk. Dit voorkomt overbelasting bij mantelzorgers en maakt dat mensen langer thuis kunnen wonen. Als het Ontmoetingscentrum geïntegreerd wordt in een buurt- of ouderencentrum is een bijkomend voordeel dat er contacten ontstaan met buurtbewoners. Er zijn inmiddels zo’n 170 centra in Nederland. 

Deze interventie van Amsterdam Universitair Medische Centra (UMC) is erkend met ‘sterke aanwijzingen voor effectiviteit’.

Partner in Balans is ontwikkeld voor naasten van mensen met beginnende dementie. De ondersteuning richt zich op hun behoeftes en heeft als doel om overbelasting te voorkomen. De interventie combineert face-to-face-coaching met op maat gemaakte online modules. Gedurende het 8-weekse programma worden deelnemers begeleid door een coach; dit kan een casemanager, psycholoog of andere zorgprofessional zijn. 

Deze interventie van Maastricht University en Alzheimer Centrum Limburg is erkend met ‘goede aanwijzingen voor effectiviteit’.

‘STApsgewijs Onbegrepen gedrag en Pijn bij dementie de baas’ vermindert onbegrepen gedrag en pijn bij ouderen met matige tot ernstige dementie in het verpleeghuis. Het onbegrepen gedrag wordt systematisch in kaart gebracht en multidisciplinair geanalyseerd. Uit onderzoek is bleken dat verpleeghuisbewoners die op deze manier zijn behandeld minder pijn en gedragsproblemen vertonen, minder antipsychotica gebruiken en een verbeterde stemming hebben. 

Deze interventie van Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) is erkend met ‘goede aanwijzingen voor effectiviteit’.

Depressie komt bij verpleeghuisbewoners relatief vaak voor. Daarnaast worden depressies onvoldoende opgespoord en behandeld in verpleeghuizen. En dat terwijl door behandeling de kwaliteit van leven van verpleeghuisbewoners verbeterd kan worden. De interventie Doen bij Depressie richt zich op systematisch opsporen en behandelen van depressie en depressieve klachten (waaronder depressie bij dementie). Hierdoor wordt het aantal cliënten met een depressie verminderd. De interventie bestaat uit een multidisciplinair zorgprogramma en bestaat uit drie fasen: 

1. Opsporen
2. Behandelen
3. Monitoren en evalueren. 

Deze interventie van het Ukon Netwerk is erkend met ‘goede aanwijzingen voor effectiviteit’.

De interventie ‘GRIP op probleemgedrag’ helpt bij het verminderen van probleemgedrag en psychofarmacagebruik bij bewoners met dementie in de intramurale zorg. In een scholing voor het hele zorgteam wordt aandacht besteed aan oorzaken voor probleemgedrag en het belang van methodisch werken. Het methodisch werken bestaat uit vier stappen: 

1. Signaleren
2. Analyseren
3. Behandelen
4. Evalueren 

Deze interventie van Amsterdam Universitair Medische Centra (UMC) is erkend met ‘eerste aanwijzingen voor effectiviteit’.

Bij deze interventie leren zorgmedewerkers onbegrepen gedrag bij mensen met dementie beter te begrijpen en hierdoor het gedrag positief te beïnvloeden. Hierdoor wordt het welzijn van de persoon met dementie vergroot. Medewerkers ervaren een gevoel van competentie en meer werkplezier. De aanpak bestaat uit het maken van een ABC: 

• het observeren van het gedrag (de actie)
• de mogelijke oorzaken (bewegers)
• de gevolgen van het gedrag (consequenties). 

Vervolgens wordt er een haalbaar doel opgesteld voor gedragsverandering bij de bewoner. 

Deze interventie van Stichting ABC99 is erkend als ‘goed onderbouwd’.

Een zorgprogramma waarin medewerkers samen met mantelzorgers en vrijwilligers in een huiselijke ruimte activiteiten verzorgen voor bewoners van verpleeghuizen met matige tot ernstige dementie. Hierbij maken zij contact en worden zintuigen gestimuleerd. Bij activiteiten, zoals bijvoorbeeld een handmassage, staan comfort, contact en plezier centraal. De activiteiten verhogen daardoor de kwaliteit van leven van bewoners. Voor mantelzorgers en medewerkers levert het programma positieve zorgervaringen op en een beter contact met bewoners. 

Deze interventie van Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en Universiteit Leiden is erkend als ‘goed onderbouwd’.

VIO maakt gebruik van video-opnames en videofeedback om beter om te kunnen gaan met oudere cliënten met gedrags- en stemmingsstoornissen. VIO kan dus ook gebruikt worden voor oudere mensen met dementie. De professionele zorgverlener of mantelzorger leert de werkzame elementen van het eigen gedrag te herkennen en stapsgewijs toe te passen in moeilijkere situaties. De interventie wordt afgesloten als de professionele zorgverlener of mantelzorger om kan gaan met de gedrags- of stemmingsstoornissen, deze begrijpt en zich hierin voldoende competent voelt. 

Deze interventie van Expertisecentrum VIO de Wever is erkend als ‘goed onderbouwd’.

Sprekende Handen zijn ontmoetingsgroepen voor mensen met een vorm van dementie in het verpleeghuis. Ze hebben als doel om sociaal isolement bij bewoners te verminderen. Het zijn wekelijks bijeenkomsten met een vaste opzet die in de huiskamer plaatsvinden. De muziektherapeut en geestelijk verzorger nodigen alle bewoners van de huiskamer vrijblijvend uit. Er worden aan de hand van thema’s levensverhalen gedeeld en bijpassende liederen gezongen. 

Deze interventie van Cordaan is erkend als ‘goed onderbouwd’.

De muziekkusseninterventie heeft als doel nachtelijke onrust te verminderen bij oudere bewoners met dementie in verpleeghuizen. In de aanpak wordt er gebruik gemaakt van een multidisciplinaire probleemanalyse en doelbepaling. Als de bewoner in aanmerking komt, wordt het muziekkussen ingezet bij het slapen. De muziek is herkenbaar, rustgevend en past bij de smaak van de cliënt. Zorgmedewerkers houden vervolgens een slaapdagboek bij, waarmee geëvalueerd kan worden. Het advies is om de Qwiek.snooze te gebruiken. Dit is een voor deze interventie ontwikkelde ‘muziekmat’, waarin de muziekspeler geïntegreerd is. 

Deze interventie van Zonnehuisgroep IJssel-Vecht is erkend als ‘goed onderbouwd’.

De Veder Methode heeft als doel om plezierige momenten te creëren voor mensen met lichte tot verder gevorderde dementie. Een duo van professionele acteurs van Theater Veder geeft een huiskamervoorstelling volgens de Veder Methode voor een groep van 12 tot 14 bewoners. Tijdens de huiskamervoorstelling maken de acteurs contact op een manier die is afgestemd op de behoefte, beleving en herinneringen van bewoners. Hierbij worden theatrale prikkels aangeboden zoals rolfiguren, verhalen, liederen, gedichten en attributen. 

Deze interventie van Theater Veder is erkend als ‘goed onderbouwd’.