Naar hoofdinhoud Naar footer

Interventie 'Grip op Probleemgedrag' bij bewoners met dementie

De interventie Grip op probleemgedrag helpt bij het verminderen van probleemgedrag en psychofarmacagebruik bij bewoners met dementie in de intramurale zorg.

Doel

Twintig maanden na de implementatie van GRIP zijn op een pg-woning klinisch relevant probleemgedrag en psychofarmacagebruik (antipsychotica, anxiolytica en antidepressiva) afgenomen.

YouTube video thumbnail

Doelgroep

De doelgroep van deze interventie zijn mensen met dementie die 24-uurs psychogeriatrische (pg) zorg ontvangen in een instelling (pg-afdeling of kleinschalige woonvorm). De intermediaire doelgroep zijn de zorgprofessionals (zorgmedewerkers, psycholoog, specialist ouderengeneeskunde) werkzaam op een pg-afdeling of kleinschalige woonvorm (hierna beide steeds aangeduid met: de pg- woning).

Aanpak

Grip op Probleemgedrag (GRIP) bestaat uit twee onderdelen: scholing en methodisch werken. In de scholing voor het hele zorgteam (zorgmedewerkers, psycholoog, specialist ouderengeneeskunde) wordt aandacht besteed aan oorzaken voor probleemgedrag en het belang van methodisch werken. Het methodisch werken bestaat uit vier stappen; signaleren, analyseren, behandelen en evalueren. De zorgmedewerkers, psycholoog en specialist ouderengeneeskunde hebben ieder hun eigen rol en verantwoordelijkheden in dit proces.

Materiaal

Voor de implementatie van GRIP is een train-de-trainercursus beschikbaar, waarin drie medewerkers uit een instelling geschoold worden tot lokale coördinator. De cursus bestaat uit twee dagdelen waarin de aanstaande lokale coördinatoren les krijgen over de inhoud van GRIP, over implementatie en borging van GRIP en over het enthousiasmeren van teams. De cursisten krijgen tijdens de cursus een werkmap en een USB-stick met alle werkmaterialen uitgereikt en er wordt geoefend met de digitale GRIP-werkformulieren. Het werkboek bevat praktische en inhoudelijke instructies voor het organiseren van training/scholing door de lokale coördinatoren en voor het borgen van de implementatie. De USB-stick bevat onder andere PowerPoints voor het geven van de training/scholing door de lokale coördinatoren.

Nadat de trainingen door het team gevolgd zijn kan men aan de slag met de digitale GRIP-werkformulieren, die via unovumc.nl beschikbaar zijn voor deelnemende organisaties. Indien gewenst, kan ook een incompany-training worden verzorgd voor multidisciplinaire teams.

Onderbouwing

Probleemgedrag, zoals roepen, onrustig zijn of geagiteerd reageren, komt veel voor bij mensen met dementie: prevalentie ligt rond de tachtig procent. Vaak is probleemgedrag ook de reden waarom mensen worden opgenomen op een pg-woning. Probleemgedrag is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven van bewoners en verhoogde belasting van verzorgend personeel. Regelmatig worden psychofarmaca gebruikt om probleemgedrag te behandelen: middelen waarvan het effect beperkt is en de bijwerkingen hoog. Toch gebruikte in 2018 rond de 40% van de verpleeghuisbewoners met dementie psychofarmaca (Du et al, 2022). Richtlijnen over dementie bevelen aan bij gedragsproblemen eerst een goede probleemanalyse te doen en bij behandeling als eerste stap psychosociale interventies te kiezen en psychofarmaca zoveel mogelijk te vermijden. Het blijkt in de praktijk echter erg lastig te zijn om de richtlijnen te volgen en probleemgedrag gestructureerd en methodisch te benaderen. Daarvoor is kennis nodig over hoe bijvoorbeeld signalen van probleemgedrag tijdig gesignaleerd kunnen worden en over hoe een multidisciplinair analyseproces van het gedrag vormgegeven kan worden.

GRIP zet daarom in op het vergroten van de kennis over probleemgedrag bij dementie en op een gestructureerde multidisciplinaire methodische aanpak van probleemgedrag waardoor het achterhalen en behandelen van de oorzaak/oorzaken van het probleemgedrag verbetert. Dit leidt tot minder probleemgedrag en minder gebruik van psychofarmaca voor het probleemgedrag.

Onderzoek

Er is wetenschappelijk onderzoek verricht en gepubliceerd naar de effecten van GRIP op zowel probleemgedrag en psychofarmacagebruik bij bewoners met dementie als op de werkdruk en werktevredenheid bij zorgmedewerkers. GRIP bleek effectief in het verminderen van probleemgedrag en psychofarmacagebruik bij bewoners met dementie. Bij GRIP veranderde de werkdruk niet, maar nam de werktevredenheid onder zorgmedewerkers wel toe. Daarnaast is er een procesevaluatie verricht waarna een implementatiepakket is ontwikkeld dat bestaat uit een train-de-trainercursus, werkmap, materiaal op de USB-stick en de digitale GRIP-werkformulieren. De bruikbaarheid van het implementatiepakket is in een pilot geëvalueerd en positief gewaardeerd.

Contactgegevens

  • Amsterdam UMC, locatie VUmc, afdeling ouderengeneeskunde
  • Franka Meiland
  • 020 44 48 237

Downloads

Download hier de volledige interventiebeschrijving

Over deze interventie

Erkend

Erkenning is mogelijk op de volgende niveaus:

  • Goed onderbouwd
  • Effectief volgens eerste aanwijzingen
  • Effectief volgens goede aanwijzingen
  • Effectief volgens sterke aanwijzingen.

Deze interventie is door de erkenningscommissie beoordeeld als:
Eerste aanwijzingen voor effectiviteit

Datum van erkenning

01-11-2022

Erkend door

Erkenningscommissie langdurende zorg – deelcommissie ouderenzorg

Toelichting Commissie

Grip op probleemgedrag is een relevante en waardevolle interventie die aandacht besteed aan oorzaken van onbegrepen gedrag en het belang van methodisch werken. De interventie is voorzien van een uitgebreide en heldere handleiding en materialen. GRIP op probleemgedrag wordt onderbouwd door recente literatuur en heeft een duidelijke probleemstelling. Het feit dat er nog steeds veel vraag is naar de GRIP interventie is een positief punt. Tevens is een sterk punt dat de interventie wordt genoemd in de richtlijn probleemgedrag van NIP-Verenso uit 2018.

Geplaatst op

02-03-2023