Sprekende handen

Doel

Met het wekelijks aanbieden van de ontmoetingsgroep Sprekende Handen wordt beoogd het sociaal isolement van bewoners tijdens en direct na de ontmoetingsgroep te verminderen. Onder sociaal isolement wordt hier verstaan: ‘Het niet meer kunnen ontwikkelen en onderhouden van sociale relaties’ (Dröes, 1998).

Doelgroep

De ontmoetingsgroep Sprekende Handen is bedoeld voor mensen (vanaf nu: bewoners) in verschillende fasen van dementie die in groepsverband samenleven in een zorginstelling.

Aanpak

De ontmoetingsgroep Sprekende Handen is een wekelijks terugkerende interventie met een vaste opzet die 60 minuten duurt en die op de huiskamer plaatsvindt. Bij deze interdisciplinaire samenwerking tussen muziektherapeut en geestelijk verzorger (vanaf nu: begeleiders) worden alle bewoners van de huiskamer vrijblijvend uitgenodigd. Tijdens de ontmoetingsgroep worden aan de hand van thema’s levensverhalen gedeeld en bijpassende liederen gezongen.

Materiaal

• Boek: Sprekende Handen, een methodiek voor ontmoetingsgroepen met mensen met dementie (Irik & Kruijssen, 2010).
• Verplichte training: Methodiek van verbondenheid (Kruijssen & Hoorweg, 2019).
• Materialen: gekleurde doeken, vriendschapsbeeld, kaars, muziekinstrument, liedboeken, verrijdbaar krukje voor muziektherapeut en geestelijk verzorger, gedichtenbundel, themagerichte voorwerpen. Facultatief: speaker en Spotify-account.

Onderbouwing

Mensen met dementie hebben een groot risico om in een sociaal isolement te raken (Droës, 1998). Bij de ontmoetingsgroep Sprekende Handen wordt ingespeeld op drie factoren die een rol spelen bij het ontstaan van een sociaal isolement; 1) verminderde (cognitieve) mogelijkheden om te communiceren en sociale interactie aan te gaan, 2) verlies van zingeving en contact met het eigen levensverhaal en 3) emotionele- en/ of gedragsproblemen. Door het bereiken van de hieraan gekoppelde subdoelen wordt het hoofddoel bereikt. De subdoelen kunnen met deze interventie worden bereikt doordat 1) bewoners nog wel in staat zijn om non-verbaal en muzikaal te communiceren (Jacobsen et al., 2015; Kirkland et al. 2013), 2) bewoners in contact worden gebracht met hun eigen levensverhaal en zingeving ervaren (Irik & Kruijssen, 2008, 2010, 2017; van der Wal, 2018) en 3) met muziek emoties kunnen worden opgeroepen (Thaut, 2016) en gereguleerd (Macdonald et al., 2012; Vink, 2013).

Onderzoek

Er is een tevredenheids-, inventarisatie- en evaluatieonderzoek naar de ontmoetingsgroep Sprekende Handen uitgevoerd. Hieruit kwam onder andere naar voren dat:

• verzorgers (n=38) de ontmoetingsgroep Sprekende Handen een goede aanvulling op belevingsgerichte zorg vinden (afdeling BK & I, Zwart-Derks & de Wit, 2018);
• begeleiders (n=19) observeren dat het sociaal isolement van bewoners vermindert tijdens de interventie (Kruijssen, Zwart-Derks & Hoorweg, 2019).

Verbeterpunten die uit de onderzoeken naar voren kwamen, waaronder het borgen van de effecten van de ontmoetingsgroep, zijn verwerkt in de training en interventiebeschrijving van de ontmoetingsgroep Sprekende Handen.