Muziekkusseninterventie
Gepubliceerd op: 18-09-2023
Laatst bijgewerkt op: 17-12-2024
De Muziekkusseninterventie heeft als doel nachtelijke onrust te verminderen bij oudere mensen met dementie op psychogeriatrische verpleegafdelingen.
Over deze interventie
Deze interventie is door de erkenningscommissie beoordeeld als: Goed onderbouwd
Erkenning is mogelijk op de volgende niveaus:
- Goed beschreven (Pilot ouderenzorg)
- Goed onderbouwd
- Effectief volgens eerste aanwijzingen
- Effectief volgens goede aanwijzingen
- Effectief volgens sterke aanwijzingen.
Datum van erkenning
23-05-2023
Erkend door
Erkenningscommissie Langdurende ouderenzorg (Vilans)
De commissie is positief over de Muziekkusseninterventie. Het is een mooie en praktische interventie voor een groot probleem. De interventie wordt met een goede theoretische onderbouwing vanuit het muziektherapeutische veld beschreven. Daarbij is er genoeg aandacht voor inbedding van de interventie in de praktijk.
De interventie beoogt de frequentie en/of ernst van de nachtelijke onrust na een interventieperiode van zeven nachten te verminderen. Daarnaast beoogt de interventie een positieve beleving van de cliënt te stimuleren.
De Muziekkusseninterventie is bedoeld voor ouderen (65+) met dementie op een psychogeriatrische verpleegafdeling, die kampen met nachtelijke onrust. Zuidema et.al. (2018) definiëren nachtelijke onrust als geagiteerd gedrag in de nacht, zodat minder geslapen wordt in de nacht dan gebruikelijk, en/of hierin onderbrekingen zijn. Bij mensen met dementie wordt ervan uitgegaan dat dit (eerder) ook andere gedragingen in de nacht tot gevolg heeft zoals ronddolen, roepen en medebewoners wakker maken.
De volgende stappen worden gevolgd:
- Multidisciplinaire probleemanalyse en doelbepaling (eventuele niet door de interventie te beïnvloeden factoren worden aangepakt).
- Wanneer geïndiceerd: muziektherapeut individualiseert de interventie (de muziek is herkenbaar, rustgevend én van de voorkeur van de cliënt).
- Zorgmedewerkers worden geïnstrueerd in het inzetten van de interventie en het invullen van een slaapdagboek.
- Evaluatie op basis van het slaapdagboek.
- Bij blijvende inzet: muziektherapeut monitort de interventie.
Tijdens de Muziekkusseninterventie luistert de cliënt bij het inslapen tot drie kwartier naar muziek via een muziekkussen dat voldoet aan specifieke kenmerken. Er is een handleiding Muziekkusseninterventie voor muziektherapeuten beschikbaar.
Onrustig gedrag in de nacht komt veel voor bij mensen met dementie (Alzheimer Nederland, 2023). Afhankelijk van de meetmethode heeft 20 tot 70% van de mensen met dementie die in een verpleeghuis wonen te kampen met slaapstoornissen zoals opstaan, ’s nachts moeilijk in slaap vallen en slaperigheid overdag (Webster, et.al., 2020). Vele factoren spelen een rol bij het ontstaan van nachtelijke onrust zoals het verstoorde bioritme door dementie (Alzheimer Nederland, 2023) en daarnaast onder andere cognitieve problemen, emotionele factoren, geluid van zorgmedewerkers (Van Vracem, Spruytte, Declercq & Van Audenhove, 2016) en slechte slaaphygiëne (Alzheimer Nederland, 2023).
De muziekkusseninterventie speelt onder andere in op emotionele factoren die een rol spelen bij het ontstaan van nachtelijke onrust zoals behoefte aan geborgenheid en/ of ervaren van spanning. De muziekkusseninterventie maakt gebruik van (non-)cognitieve restvermogens van cliënten met dementie. Muziek speelt hierop in doordat cliënten in staat zijn om tot in een laat stadium van dementie muziek te herkennen (Jacobsen, Stelzer, Fritz, Chételat, La Joie & Turner, 2015). De muziek geeft houvast, herkenning en daarmee een veilig gevoel. De muziek die gebruikt wordt voor de muziekkusseninterventie heeft bovendien rustgevende kenmerken, wat ontspanning en slaap kan bevorderen (Dyck, Six & Leman, 2017; Wang, Sun & Zang, 2013). Door gebruik van voorkeursmuziek wordt een positieve beleving gestimuleerd (McDermott, Orrell & Ridder, 2014) en verminderen gevoelens van angst, verdriet en spanning (van der Steen, et.al., 2018).
Er is beperkt onderzoek gedaan naar de Muziekkusseninterventie. Een pilotonderzoek van Raven - de Vries & Vink (2015) lijkt uit te wijzen dat de frequentie van de nachtelijke onrust bij het gebruik van geïndividualiseerde muziek vermindert. Door het kleine aantal deelnemers (n=16) is de generaliseerbaarheid echter beperkt.
Download hier de volledige interventiebeschrijving