Gentle teaching versterkt vertrouwensrelatie cliënt-begeleider
De erkenningscommissie gehandicaptenzorg heeft de interventie Gentle teaching her-erkend. De commissie is positief over de praktijkkennis en de theoretische basis die zijn meegenomen in de ontwikkeling. Simone Schipper: ‘Als je preciezer weet waarom de interventie werkt, kun je begeleiders hier beter op trainen.'
Begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking kunnen de interventie Gentle teaching (GT) inzetten om een onvoorwaardelijke, wederkerige vertrouwensrelatie (Companionship) te ontwikkelen. Het gaat om die mensen met een verstandelijke beperking die in stresssituaties onvoldoende mogelijkheden tot zelfregulatie hebben. Zelfregulatie gaat over wat je als mens kunt om grip te krijgen op je gedachten, emoties en gedrag.
Ze hebben vervolgens moeilijk verstaanbaar gedrag ontwikkeld dat nadelig is voor henzelf of anderen. Door de inzet van de interventie kan de persoon ook op momenten van stress en frustratie zich ondersteund voelen door de begeleider.
‘Gentle teaching werkte al in de praktijk, maar waarom?’
Simone werkt als gz-psycholoog, orthopedagoog en master mentor bij de Prinsenstichting. ‘Vóór de eerste erkenning in 2014 gebruikten begeleiders al GT. Maar er was nog te weinig theoretische onderbouwing. De erkenning “goed onderbouwd” was een goede stap, ook richting zorgaanbieders en zorgkantoren. Je kunt er mee naar buiten treden.’
Rollen in Gentle teaching
Gentle Teaching International maakt een onderscheid tussen: ‘gentle teachers’, ‘mentoren’ en ‘master mentoren’. Een ‘Gentle teacher’ heeft een basiscursus Gentle teaching afgerond. Een ‘mentor’ heeft uitgebreide kennis en GT-vaardigheden, en heeft supervisie ontvangen. Bijvoorbeeld in een ‘mentoropleiding’; een mentor kan de basistraining GT geven en andere mensen coachen. ‘Master mentoren’ kunnen weer mentoren opleidden. Naast uitgebreide kennis en kunde, heeft een master mentor minimaal drie jaar ervaring op het gebied van implementatie van GT binnen organisaties en coaching in complexe casuïstiek.
Relatie tussen trauma, stress en het brein duidelijk
‘Sinds die tijd is er veel meer literatuur beschikbaar over trauma en het effect daarvan op het brein. En over de relatie tussen stress en de werking van het brein, maar ook over het belang van menselijk contact. Die aspecten hebben we mee kunnen nemen in de her-erkenning die opnieuw de beoordeling “goed onderbouwd” heeft gekregen.’
Coronamaatregelen weinig invloed op stress
Een masterstudent hielp Simone in de coronatijd met het onderzoek naar hoe je als begeleider met GT werkt. ‘Haar verwachting was dat het moeilijker zou zijn, omdat aanraking minder mogelijk was, een belangrijk onderdeel van contact maken. Tot haar verrassing was het tegenovergestelde waar. Er was al een vertrouwensband, waardoor het makkelijker was met de maatregelen om te gaan. Cliënten voelden zich al veilig en geliefd bij hun begeleiders en konden daardoor de stress en veranderingen beter aan.
We hebben wel zorgvuldig afgewogen wie we ‘op afstand’ zouden kunnen begeleiden en bij wie het nodig was om diegene fysiek te zien. Maar ook hoe we cliënten zouden kunnen laten wennen aan de mondkapjes of bij wie we het mondkapje beter af kunnen doen en mogelijk zelfs de anderhalvemeter-regel loslaten. Anders zou een onveilig gevoel ontstaan met ernstige gevolgen.’
Voordelen van erkenning
Welke voordelen biedt de erkenning tot nu toe?
- Bij vragen over de GT-training kun je verwijzen naar de onderbouwing.
- Organisaties die het financieren zijn sneller akkoord met de investeringen.
- De goed uitgewerkte interventie is gelijk helder en inzichtelijk: Wat houdt het in en wat wordt er verwacht van de organisatie als we deze weg inslaan?
- Het is in de Databank erkende interventies te vinden, ook al zocht je er misschien niet gericht naar.
- Inzicht in de echt werkzame factoren.
- Organisaties willen eerder in deze interventie investeren. Het is ook een investering in je organisatiecultuur waarin personeel prettig werkt. Daardoor blijven medewerkers mogelijk langer. ‘Bij ons op de woningen zijn hechte teams ontstaan die langere periodes stabiel blijven. Zzp’ers die vaker komen, nemen we ook mee in die training.’
Promotieonderzoek
Simone is ook bezig met een promotietraject over het effect en de toepasbaarheid van GT bij mensen met een verstandelijke beperking. Een promotieteam ondersteunt haar daarbij.
Eerste veelbelovende resultaten promotieonderzoek
Simone is ook bezig met een promotietraject over het effect en de toepasbaarheid van GT bij mensen met een verstandelijke beperking. In een aantal deelonderzoeken kijkt Simone, ondersteund door haar promotieteam bestaande uit Marrie Bekker (Vrije Universiteit), Nanda de Knegt (Prinsenstichting), Liesbeth Mevissen (Trajectum) en Jos van Loon (Universiteit Gent), naar verschillende lagen van het GT-kader.
Hogere ervaren kwaliteit van leven
Het eerste deelonderzoek gaat over GT als begeleidingsmethodiek binnen woningen. ‘We kijken in dit deelonderzoek naar het effect van de mentortraining op de kwaliteit van leven, ervaren Companionship en ervaren stress van onze cliënten.
Mijn collega master mentor Floris van de Kamer en ik hebben een groep GT-mentoren getraind, die vervolgens verantwoordelijk waren om hun eigen teams in GT te trainen en te coachen. Deze groep hebben we vergeleken met een groep binnen de organisatie die geen GT-mentor in het team had.
We zijn nog bezig met de analyse van de resultaten, maar we zien bijvoorbeeld dat de ervaren kwaliteit van leven gemeten een jaar na de mentortraining, hoger is bij cliënten in de groep van de mentoropleiding dan in de andere groep.’
Het tweede deelonderzoek bestaat uit case studies naar het effect van GT-videocoaching (GTvc). Deze interventie is ontwikkeld binnen Prinsenstichting door Floris en Simone. Deze wordt ingezet als interventie bij spanning in de interactie met begeleiders, wat kan leiden tot als problematisch ervaren gedrag.
Een GTvc-traject van twaalf weken bestaat uit teamsessies en individuele video-feedbacksessies voor begeleiders. Voor het onderzoek vinden er voor-, tussen- en nametingen plaats.
Minder ervaren stress
‘Naast geobserveerde spanning en stress, meten we ook de fysiologische spanning via wearables (bandjes). We zien bij de twee cases die nu zijn afgerond dat de stress afnam bij cliënten en begeleiders en dat de mate van Companionship sterker werd. De case studies lopen nog door tot voorjaar 2023.’
‘Emotionele beschikbaarheid van cliënten verbeterde snel’
‘Wat me verraste, was dat bijvoorbeeld ook de emotionele beschikbaarheid bij een cliënt in zo’n korte periode van twaalf weken toenam. Dat hebben we met de EAS (Emotional Availability Scales) gemeten op basis van videobeelden. Mijn verwachting was wel dat begeleiders van de videocoaching zouden profiteren, maar niet dat cliënten zo snel zouden kunnen meegroeien.
Begeleiders zijn in dit traject heel intensief één-op-één gecoacht. En in alle begeleiders op die groep is tegelijkertijd een verandering geweest. Cliënten hebben zich dus mogelijk voldoende veilig en geliefd gevoeld om zich verder te ontwikkelen. Ik denk dat dat de kracht is geweest.’
Volgende stap in het onderzoek
‘We gaan eerst nog een casus doen waarbij we zowel wonen als dagbesteding een GTvc-traject aanbieden, dus het hele systeem rondom de cliënt. En daarna gaan we onderzoeken of we GT kunnen integreren in de therapeutische relatie bij individuele traumabehandeling (EMDR) voor mensen met een verstandelijke beperking. Dus dan heb je het perspectief van dagelijkse begeleiding, het perspectief vanuit een interventie bij problematisch gedrag en het perspectief van de therapeutische relatie. Het streven is om het proefschrift in 2025 rond te hebben. Nadat het proefschrift is afgerond, willen we de interventie opnieuw indienen voor het niveau ‘effectief’.’
Ook jouw interventie laten erkennen?
Heb je een succesvolle aanpak of methodiek ontwikkeld voor de gehandicapten- of ouderenzorg? Is jouw interventie ook interessant voor anderen? Meld deze dan aan voor het erkenningstraject. Meer weten over andere erkende interventies? Bekijk de interventies hier.